Լիանա Մեհրաբյան․ «Սպասողը»

…Ճը՜ռ…
Գլուխս բարձրացրի՝ տեսնելու համար, թե ով է ներս մտնողը, չնայած գրասենյակում արդեն ոչ ոք չէր մնացել: Դուռը փոքր կիսաբաց էր, միջանցքի լույսը՝ մարած, իսկ աշխատասենյակումս մանր ոտնաձայների թփթփոց էր լսվում:
«Հոգի է», – միանգամից անցավ մտքովս ու ինձ գոտեպնդելու համար ծիծաղեցի: Սկսեցի հերթով պահպանել ու փակել կիսատ ֆայլերը, որ վերջապես տուն գնամ:
– Ը՛հ-հը՜-հը, – ինչ-որ մեկը կոկորդը քերեց: Տղամարդ էր:
Վեր թռա տեղիցս ու արագ դուրս վազեցի: Դռանը դեռ չհասած՝ թիկունքումս խռպոտ ձայն լսեցի.
– Ա՛յ, էս ի՞նչ հսկա էր: Ոտնատակ ես տալիս, է՜:

Նայեմ՝ հատակին մի թզաչափ մարդուկ է կանգնած: Ակնոցներս հանեցի, կարմրած աչքերս տրորեցի, հերթով անիծեցի ինձ քոռացնող ֆոտոշոփի բոլոր ֆայլերը: Բայց չէ. մարդուկը շարունակում էր մնալ իր տեղում, դեռ ավելին՝ կարճ ոտքերով արագ հետ ու առաջ էր քայլում:

– Իրակա՞ն ես, – մի քանի րոպե լռելուց հետո բերանիցս դուրս թռած առաջին բառն էր:
– Չէ, խաղալիք եմ, էլեմենտով էլ շարժվում եմ: Այ քեզ հիմար հարց։
Ծնկներով հենվեցի հատակին ու սկսեցի մոտիկից տնտղել. հասակով մի թիզ էր, բայց ուներ համաչափ, ամուր կառուցվածք։ Քայլում էր շատ ձիգ, ճակատը՝ վեր, ու ամեն քայլի հետ՝ գլխավերևի փոքրիկ մազափունջը համաչափ տմբտմբում էր: Դեմքը նավաստու երեսի նման արևահարված ու քամով ծեծված էր, աչքերը՝ խոշոր ու փքուն ակնագնդերով, փոքր ոտքերին հարմարեցրած ջինսը՝ ճղճղած, իսկ մատին մի մեծ ու հաստ մատանի էր շողշողում։
– Ի՞նչ ես պլշած նայում. մարդ չես տեսե՞լ, – աչքերը խեթ-խեթ ոլորեց, հետո քիչ ավելի հաշտ ձայնով շարունակեց, – ինձ կբարձրացնե՞ս սեղանիդ։
– Չէ, տեղ չկա։ Գնա՛։ Իմ սեղանին մարդիկ չեն կանգնում, – պատասխանեցի ու մոտս միանգամից անկառավարելի ծիծաղ սկսվեց, որ խոսում եմ տեսիլքի հետ։

Շաղ տված սեղանիս վրայից արագ գտա անհրաժեշտ իրերն ու խցկեցի պայուսակիս մեջ։ Գնամ, քանի դեռ աչքիս հրեշներ չեն երևացել, թե չէ երանի կտամ հատակին խլվլացող էս մատնաչափիկին։

Արդեն մի շաբաթ էր՝ աչք չէի փակում կամ լավագույն դեպքում՝ մի աչքս։ Ընդունածս միակ սննդի ապացույցը սեղանիս կույտ եղած կոնֆետի թղթերն էին ու ափսեում չիր դարձած մրգի կտորները։ Ինքնակամ քամում էի ինձ աշխատանքով, որ մտքերս չմոլորվեն կարոտի լաբիրինթներում… Արդյունքը՝ հոգնած մարմին ու տեսիլքներ բերող ուղեղ։
Համակարգիչն անջատելիս տեսա, որ Արմենն օնլայն է։

«Ըհը, գրեմ, գա, ինձ տուն տանի. էս վիճակիս տաքսի չնստեմ»։

Աչքի ծայրով նկատեցի, որ մարդուկը կախվել է համակարգչիս լարերից ու վերև է մագլցում։ Անտեսեցի. ինչքան ուշադրություն դարձնեմ, տեսիլքս էնքան «կհարստանա»։ Երբ պատրաստվում էի նամակն ուղարկել, ծանր թրփոց լսեցի, ու գրածս իսպառ անհետացավ։ Անկոչ հյուրը հևիհև փռվել էր ստեղնաշարիս ջնջելու կոճակին ու կարմրած դեմքով ինձ էր նայում։
Ձեռքերս խաչեցի կրծքիս ու անզոր հետ նստեցի։

Վեր կացավ տեղից, շրջվեց դեպի էկրանը, տնտղեց, հոգոց քաշեց ու նայեց ինձ.
– Կոկորդս չորացել է, կարո՞ղ եմ էս տակառից կում անել, – ու շողշողուն մատանիով ձեռքը մեկնեց սուրճիս բաժակի կողմը։
Գլխով արի։ Աղմկոտ ֆռթոցով մի կում արեց, դեմքը ծամածռեց «դառը լեղի» արտահայտությամբ ու մոտեցավ սեղանի անկյունում դրված տղամարդու և կնոջ արձանիկին։
– Մարդիկ իրենց շուրջը զարդարում են սառը արձաններով, իսկ մարդկանց՝ հեռացնում։
– Քարոզ կարդալու համա՞ր ես եկել, – ծույլ նետեցի ու խրվեցի աթոռիս մեջ։
– Ահ, չէ. կարևոր բան պիտի ասեմ, – մի քանի անհանգիստ քայլ արեց դեպի ինձ, վերցրեց կողքին ընկած մրգի չոփը, հենվեց՝ ինչպես ձեռնափայտին, ու կախ ընկած հոնքերով սևեռվեց դեմքիս.
– Քեզ սպասում են։
– Ո՞վ, ինչու՞, որտե՞ղ, – վրա-վրա շարեցի հարցերս։
– Ուլնեցու փողոցի վրա մի սպիտակ շենք կա: Նա էնտեղ է՝ չորրորդ հարկում, ու սպասում է քեզ:
– Հենց հիմա գնա՞մ, թե՞ կսպասի մինչև լուսաբաց, – հոնքս վեր բարձրացրած՝ հեգնանքով նայեցի մարդուկին:
Հեգնանքս անտեսելով՝ պարտադրող ձայնով շեշտեց.
– Չմոռանա՛ս:

Պայուսակս վերցրի ու դուրս թռա սենյակից: Գրասենյակի դուռը կողպելիս գլխիս որդերն իրար խառնվեցին, ականջիս քչփչացին, որ վերադառնամ, ստուգեմ՝ մարդուկը տեղու՞մ է, թե՞ տեսիլք էր:
Մտա սենյակ: Այնտեղ էր, հարմար տեղավորվել էր ափսեի մեջ ու չփչփացնելով միրգն էր ոչնչացնում: Ցուցամատս թույլ հպեցի թիկունքին: Մարմնովս սարսուռ անցավ. նա տաք էր, շոշափելի ու… իրական…

***
…Հասցեն երկրորդ անգամ լսելուց հետո վարորդը տարակուսած թոթվեց ուսերն ու մեքենան պոկեց տեղից: Գիշերային մթության մեջ դիմապակուն շփող անձրևը լղոզում էր տեսանելիությունն ու ավելի բարդացնում սպիտակ շենքը գտնելու մեր փորձերը: Մայթերն ամայի էին, իսկ հանդիպող հատուկենտ մարդիկ մեր հարցերին ի պատասխան՝ անհաղորդ տարուբերում էին գլուխները: Սպիտակ շենք գոյություն չուներ: Երբ արդեն հույսներս կտրել էինք ու պատրաստվում էինք դուրս գալ Ուլնեցու փողոցից, ձախակողմյան հատվածում՝ հենց մայթի եզրին, մեր առաջ բացվեց սպիտակ մի շենք: Թվաց՝ այն գտնելու անհագ ցանկության արդյունքում աչքերիս առաջ ուղղակի պատրանք էր: Բայց չէ, վարորդն էլ ապշած՝ գոռաց: Հազար անգամ անցել էինք մայթի կողքով, բայց շենքը չէինք նկատել, իսկ ինչպես վարորդն էր ասում՝ «Վախ քու արա, ծլե՞ց»:

Անձրևն արդեն կտրվել էր: Օդն էնքան մաքուր էր, որ ասֆալտի ու քարերի էդ բանտում մինչև վերջին բջիջս զգում էի հողի կենարար բույրը: Քայլերս շտապ ուղղեցի դեպի սպիտակ հսկան:
Ողջ կյանքում ապրելով քաղաքում ու բազմաթիվ բարձրահարկեր տեսնելով՝ երբևէ նման շինության չէի հանդիպել: Արտաքինից հասարակ քառակուսի էր՝ պատուհանների մութ խոռոչներով, իսկ ներսում լրիվ այլ էր: Սովորական քարե աստիճանների փոխարեն հարկերի արանքում մետաղյա հաստ լարերով աստիճան էր հյուսված: Մեծ դժվարությամբ էի բարձրանում, բայց վերջնակետը տեսնելու հեռանկարն ինձ ուժ էր տալիս: Հարկերում բնակարաններ չկային, անդուռ, ողորկ պատերն ուրվականների էին նման: Երբ հասա չորրորդ հարկ, առջևումս մի սև, կիսաբաց դուռ տեսա:

«Նա էստեղ է», – մրմնջացի ու անվստահ քայլերս ուղղեցի դեպի բնակարան:

Խը՜շշ… Ներս մտնելով՝ խրվեցի փափուկ ավազի մեջ: Տունը մութ էր, խոնավ ու անհյուրընկալ: Սպիտակ պատերին ոչ մի նախշ, ոչ մի նկար չկար: Ամեն անկյունից ամայություն էր ծորում: Ոտնաթաթերիս վրայից ավազը շաղ տալով՝ շարժվեցի դեպի խոհանոց: Գազօջախին՝ թավայի մեջ, լափ հիշեցնող անհասկանալի ճաշ էր՝ ձեթի մեջ ճպճպացող, հնացած մթերքով: Զգացվում էր, որ տանը վաղուց ոչ ոք չի եղել. կենդանության ոչ մի նշույլ, հատակին փռված ավազի վրա՝ ոչ մի հետք: Ոտքերս սկսեցին դողալ, ականջներումս խշշոցով լսում էի սեփական շնչառությունս:

Մտա պատշգամբ, նստեցի առաջին պատահած աթոռակին: Տուն մտնելու պահից սկսած՝ առաջին անգամ զգացի ինչ-որ մեկի ներկայությունը: Թիկունքումս օդը տաքացավ ու ալիք-ալիք շարժվեց դեպի ինձ: Կենդանու երկու սև թաթ իջավ ուսերիս: Շունչը կանգնեց կոկորդումս, աչքերս փակեցի ու քարացած սպասեցի: Թաթերը սահեցին դեպի պարանոցս, խաչվեցին ու սկսեցին սեղմել: Խեղդում էր:
Երբ արթնացա, հատակին էի: Աչքերիս առաջ շողշողում էին զույգ կանաչ, սուր աչքեր: Կատու էր՝ սև, վեհ կեցվածքով, երկար պոչով ու սպանիչ հայացքով:
– Փը՛շտ, – վեր թռա տեղիցս ու ոտքս թափ տվեցի վրան: Կոկորդումս դեռ խեղդոց էի զգում։ Անկառավարելի հազը կծկեց ինձ:

Կատուն կամային հայացք ձգեց վրաս, շրջվեց ու շորորալով մտավ հյուրասենյակ: Թիկնեց բազմոցին, պոչով մոտեցրեց ծխախոտի տուփը, մի գլանակ հանեց, շատ հմուտ շարժումներով վառեց ու դրեց բերանին:
Հավասարակշռությունս մի կերպ կարգավորելով՝ հենվեցի պատին: Ավազը սահում էր ոտքերիս տակ:

– Լա՞վ ես, – շատ հեռվից ծորացող ձայն լսեցի:
Աչքերս լայն բացեցի, նայեցի չորսբոլորս. ոչ ոք չկար:
– Հարցնում եմ՝ լա՞վ ես, – ձայնը բազմոցի կողմից էր, – հա, լավ ես. հայացքդ արդեն պարզել է, – կատվի սրտաձև, սև մռութը բառերին համապատասխան՝ բացուխուփ էր լինում:
– Դու՞, – թուլացած նստեցի ավազի վրա:
Ծխախոտի մնացորդը թաթով սեղմեց մոխրամանում, ցատկեց ու կանգնեց առաջս։
Չէի սպասում, որ թզաչափ մարդուկից հետո առավել տարօրինակ երևույթի կհանդիպեմ.
– Ո՞վ ես, ըըը… ի՞նչ ես։
Մոտեցավ, թաթերը դրեց փեշերիս ու դառը ծխահոտ փչելով դեմքիս՝ արտասանեց.
– Ես քո մահն եմ, – սուր աչքերը կուլ գնալով փակեց ու միանգամից լայն բացեց:

Թաթերը հրեցի ու ափերով շփեցի երեսս:

«Երազ է, հիմա կարթնանամ»: Բայց պատկերը չանհետացավ:
– Բա ու՞ր է սև թիկնոցդ, մահակդ, – հեգնանքով նետեցի:
Կատուն քմծիծաղ տվեց ու հարցական նայեց ինձ.
– Ի՞նչ էիր զգում, երբ խեղդում էի:
– Ուզում էի ազատվել ճանկերիցդ, – տրվեցի խաղի կանոններին ու հաշտ պատասխանեցի:
– Ըհը, նույնն էլ նա է զգացել ամբողջ կյանքի ընթացում. ազատվել ճանկերիցդ:
– Ե՞ս, բայց ես… ու՞մ…
– Սը՜ս, – թաթը մոտեցրեց մռութին ու ցածր ձայնով շարունակեց, – հա, դու: Կուզե՞ս մի գաղտնիք ասեմ, – ու պատասխանիս չսպասելով՝ շարունակեց, – մահը մարդկանց միշտ այցելում է էն կերպարով, որին ամբողջ կյանքի ընթացքում խեղդել են իրենց ներսում:

Բարձր ծիծաղեցի ու լսեցի սեփական ձայնիս մետաղական արձագանքը:

– Միշտ կծկվել ես ոզնու կծիկում, որի փշերը եթե հատիկ-հատիկ հանեինք, կմնար մի գորշ մուկ: Իսկ ներսում խեղդել ես ա՜յ էս կերպարը, – ու առջևի թաթերի վրա հենվելով՝ ձիգ կանգնեց առաջս:
– Վե՞րջ, արդեն վե՞րջն է, սպասու՞մ էիր ինձ, – ուղեղումս թմբիր էի զգում:
– Հա, արդեն սպասում էի, իսկ դու ինձ միշտ ես սպասել՝ վախով ու կյանքդ ինձնով լցնելով, – սահելով եկավ ու գլուխը դրեց ծնկներիս, – ի՞նչ կուզես մահվանից առաջ:
Գլուխս հենեցի պատին, ու աչքերս խորը փակեցի. Տիբեթի պաղ լեռներից իջա, քայլեցի դեպի արևելք, տեղավորվեցի ծաղկած սակուրայի փեշերի տակ, բայց չկարողացա զգալ նրա անծանոթ բույրը: Աչքերս բացեցի, պատկերը ապակու կտրոների վերածվեց ու փշրվեց: Նորից փակեցի. սարեր, ուրցի ծակող բույր, մանր քայլերով մոտեցա ու գրկեցի Նրա թիկունքը:
– Իրականացավ, – ցածր մռռաց կատուն:

Թույլ ժպտացի:

– Մարդիկ հիմար են, – տխուր շշնջաց, – հարցիս՝ ինչ կուզես մահվանից առաջ, ոչ ոք չի պատասխանել՝ ապրել, ապրել եմ ուզում: Իսկ ի՞նչն է խանգարում նրանց ապրել ցանկանան ու իրենք իրագործեն էն «անիրականանալի» իղձերը, որոնք չեն իրագործել՝ հազարումի պատճառաբանություն բերելով: Բայց չէ, նախընտրում են ընդամենը մի քանի վայրկյան ապրել էդ երազանքն ու հեռանալ կարոտով:
– Բայց կյանք կտա՞ս, եթե դա ցանկանան, – թերահավատորեն նետեցի:
– Եթե հարցնում եմ, պատրաստ եմ իրագործել ցանկացած պատասխան:

Սառը ձեռքերով գրկեցի գլուխը, շրջեցի դեպի ինձ ու ցածր խնդրեցի.
– Ինձ անցավ մահ տուր:
– Նկարագրիր, – գլխով արեց:
– Չեմ ուզում փտել տախտակի տուփում, չեմ ուզում մոխրանալ: Ասում են՝ մարդը կազմված է հազարավոր աստղերից: Ուզում եմ տարրալուծվել ու անհետանալ, մարել հեռուներում:
Դանդաղ սահեցի ավազի վրա, աչքերս փակեցի ու ամենավերջին բջիջով զգացի անոսկոր մարմնիս թուլանալը: Դունչը մոտեցրեց ականջիս, մռմռաց մի հին մեղեդի: Հեռվից եկող մառախուղը փափուկ գրկեց մարմինս ու ձուլվեց գիշերվա մթին:

…Երբ արթնացա, հորիզոնում մարեց վերջին կայծկլտացող աստղը: Լուսաբաց էր:
Ձգվեցի, թափ տվեցի ընդարմացած մարմինս, նստեցի բազմոցին ու պոչով մոտեցրի ծխախոտի տուփը…

31.08.2019թ.

Հետաքրքի՞ր էր։ կարդացեք նաև մյուս պատմվածքները։