Տիգրան Դավթյան․ «Մարող աստղը»

Հայրս տիեզերագնաց էր: Ամենաիրական: Տիեզերագնացի կապույտ հանդերձանքով ու քարտով: Ամենաիրական տիեզերագնաց, ով թռչում էր մոլորակից մոլորակ, կորում էր տիեզերքի հեռավոր անկյուններում, լինում էր ամենահեռավոր աստղի մոտ: Նա լեգենդ էր: Լեգենդ, ում ճանաչում էր ամբողջ աշխարհը: Լեգենդ, ով միակն էր իր գործում: Լեգենդ, ում նայելիս, զգում էիր ամբողջ տիեզերքը: Իբրև, թե այն իր հետքն էր թողել նրա վրա: Իբրև, թե մի ամբողջ տիեզերք ամփոփվել էր նրա մեջ: Եվ այդ լեգենդը իմն էր՝ իմ հայրն էր:

Հիշում եմ՝ մայրս կարոտում էր նրան, շատ էր կարոտում: Ամեն անգամ, երբ նա տիեզերք էր մեկնում, ամեն ակնթարթ, երբ նա միացնում էր տիեզերանավի շարժիչը, ես ու մայրս անջատում էինք տանն ամեն բան, բարձրանում էինք տանիք ու նայում հեռուն: Նայում էինք՝ փորձելով որսալ հորս տիեզերանավի ձայնը։ Երբեմն մի պահով, մի ակնթարթով լսում էինք այդ ձայնը, հեռվում տեսնում էինք, թե ինչպես է այն օդ բարձրանում ու ճեղքելով ամպերը սուզվում տիեզերք: Հայրս տանը մնում էր մի քանի շաբաթ:

Եվ այդ շաբաթների ընթացքում հանգստանում էր: Մի անգամ միայն շուրջ երկու ամիս տանն էր: Այդ օրերին ես, մայրս ու հայրս եղանք ամեն տեղ, մեկնեցինք Նյու -Յորք, Չիկագո, Լոս-Անջելես… Ոտքի տակ տվեցինք ողջ Ալաբաման ու Նյու Մեքսիկոն: Հայրս պատմում էր, որ մինչ Մարս թռչելը, մարդիկ փորձեր էին կատարում այդտեղ՝ Նյու Մեքսիկոյում: Պատմում էր, որ մանուկ ժամանակ ծնողները նրան բերում էին Ալաբամա, պապի տուն: Պատմում էր հնդկացիների ու Եվրոպայից եկած բռնարարների մասին: Պատմում էր այդ անթիվ պատմությունները, որ երբեք չէին վերջանում: Կարծես հայրս ապրել էր միշտ ու տեսել էր այդ ամենը: Բայց մի բանի մասին նա երբեք չէր պատմում:

Նա երբեք չէր պատմում տիեզերքի մասին: Այն տիեզերքի, որն այդքան ծանոթ էր նրան, ավելի ծանոթ, քան կարող էին լինել Ալաբաման ու Նյու Մեքսիկոն: Ու ես երբեք չէի հարցնում: Մայրս արգելել էր խոսել այդ մասին, արգելել էր արտասանել «տիեզերք» բառը:

Նրանք երջանիկ էին: Քառասունն անց կլինեին, բայց այդ օրերին նրանք դեռահաս սիրահարներ էին։ Հայրս մորս համար, քաղցր բամբակ էր գնում և նրանք նստում էին անթիվ կարուսելներ: Նստում էին սատանայի անիվը, որից մայրս այդքան վախենում էր: Նստում էին ու մայրս գլուխը դնում էր հորս կրծքին: Առավոտները մայրս բեկոնով նախաճաշ էր պատրաստում: Ու հայրս անդադար կրկնում էր, որ այսքան համեղ բան երբեք չի կերել: Իսկ երեկոները մենք զբոսնում էինք: Զբոսնում էինք ու ես կարծում էի, որ ծնողներս երբեմն ինձ չէին նկատում։

Մի անգամ, մի խավար գիշեր, ես ծածուկ բարձրացա տանիք: Բարձրացա, նստեցի ու սկսեցի նայել աստղերին: Անթիվ աստղերին: Շատ էին: Շատ – շատ։ Եվ ես մի բան զգացի: Մի բան աստղերի հանդեպ, որ ինձ ստիպեց ասել.
-Աստղերն են մեղավոր: Մեղավոր են, որ հայրս հավետ չի մնում Երկրի վրա:

-Մեղավորը աստղերը չեն,-հայրս էր, որ նույնպես արթնացել էր ու բարձրացել տանիք:

-Ես կարծեցի` դու քնած ես,-ասացի ես:

-Ամեն գիշեր, ես մորիցդ գաղտնի արթնանում եմ ու բարձրանում տանիք,-ասաց նա,-Որ նայեմ աստղերին:
Մենք լուռ էինք։

-Հայրի՛կ, ասա՛, ե՞րբ կտանես ինձ տիեզերք,-հարցրի գիտենալով, որ այդ հարցը նրան դուր չի գա։

-Տիեզե՞րք …,-ասաց,-Չգիտեմ… Կարծում եմ՝ երբեք… ։

Նրա ձայնը թեթև էր քամու պես։

-Բայց…,-գիտեի, որ այդպես կասի:

Մենք նայում էինք այն անթիվ աստղերին, որ ծածկել էին սև ու անծայր տիեզերքը։

-Լսի՛ր, որդի՛ս, ես երբեք չեմ ցանկանա, որ դու իմ ճակատագրին արժանանաս: Որ դու հավիտյան տանջվես ու դժբախտ լինես:
Ես չէի հասկանում նրան։

-Ես հավետ թռչում եմ, հաշվելով վարկյաններ, թե երբ կլինեմ տանը,-նա նայեց ինձ,-Թռչում եմ կարոտի բաղձանքը ներսում խեղդելով:

Ապա նա նայեց աստղերին, որ այնքան ուժգին էին առկայծում, կարծես` ուր որ է պայթելու էին:
-Երբ սովորում ես թռչել, երազում ես գետնի վրա քայլելու մասին:

Աստղերից մեկը, որ ամենաուժգինն էր, առկայծեց էլ ավելի ուժեղ, ապա հանդարտվեց ու լիովին մարեց:

Մի քանի օր անց նա մեկնեց: Մեկնեց հերթական անգամ: Այդ գիշեր ես ճանաչեցի հորս։ Ճանաչեցի ամբողջ էությամբ: Մինչ այդ նա ինձ անծանոթ էր: Ես կարծում էի, որ տիեզերքում երջանիկ է: Որ տիեզերքում գտնվելը ոչ այլ ինչ է, քան կատարյալ հաճույք: Սակայն այդ գիշեր, երբ հասկացա հորս, ցրվեցին բոլոր թյուր կարծիքներս: Հայրս տիեզերքում երջանիկ չէր: Նա երջանիկ էր Երկրի վրա:

Նա տիեզերքից ոչինչ չէր բերում: Ոչ լուսնափոշի, ոչ մարսյան հող, ոչ էլ տիեզերական քար: Քիմմաքրման էր ենթարկում հանդերձանքը հրթիռակայանում: Միայն մի անգամ, երբ հանդերձանքը ձեռքին տուն վերադարձավ, ես հերթական անգամ հուսալքված ծածուկ ստուգեցի հագուստը և, ի զարմանս ինձ, վրայից գտա մի մանր տիեզերական փոշեհատիկ: Այն ես դրեցի փոքրիկ ապակու ետևում և ամուր թաքցրի: Չկար մի օր, որ ես չբացեի իմ գաղտնարանն ու չնայեի ապակու ետևում թաքնված փոշեհատիկին։ Այդ փոշեհատիկը մի ամբողջ տիեզերք էր: Մի ամբողջ տիեզերք ամփոփված այդ մանր փոշեհատիկի մեջ: Հիմա, երբ հասուն եմ, մտածում եմ` գուցե հայրս այդ փոշեհատիկը դիտմամբ էր թողել:

Մայրս միշտ վախենում էր մի բանից, որ հայրս կմահանա աստղի հետ բախվելուց ու նա էլ երբեք չի նայի վեր՝ տիեզերքին: Բայց ոչ…

Այդ ամիս հայրս ուղևորվել էր Կալիստոյի կողմը։ Շրջանցել էր Յուպիտերը ու անցել նրա արբանյակների կողքով։ Ուղղություն էր վերցրել Երկիր ու առավոտյան հասնելու էր տուն։ Սակայն այդ գիշեր, երբ ես ու մայրս տանիքին նստած նայում էինք տիեզերքին ու անզեն աչքով փնտրում էինք հորս նավը, մի բան եղավ: Մի տարօրինակ բան: Աստղերը առկայծում էին չափազանց ուժգին, կարծես՝ ուր որ է պայթելու էին: Եվ հանկարծ տիեզերքում մի պահ նոր աստղ հայտնվեց՝ ամենաուժգին աստղը:

Այն առկայծեց չափազանց ուժեղ, ապա հանդարտվեց ու կայծի պես մարեց։ Ես նայեցի մորս, նա լալիս էր: Ափով ծածկել էր դեմքն ու խուլ լալիս էր՝ փորձելով խեղդել արցունքները: Ես ոչինչ չէի հասկանում, կամ էլ փորձում էի չհասկանալ։ Առավոտյան արդեն ամբողջ աշխարհը գիտեր այդ մասին։ Թերթերն ու ալիքները անվերջ կրկնում էին անդառնալին։ Նրա նավը չբախվեց ինչ-որ աստղի, որից այդքան վախենում էր մայրս, նա ինքը դարձավ աստղ ու մարեց: Նրա նավը պայթեց բաց տիեզերքում, խափանման պատճառով:

Նա հերոս է, այդպես էին ասում մարդիկ: Իսկ ես, ամեն գիշեր, միայնակ նայելով աստղերին, խորհում էի, թե արդյո՞ք հայրս ինքը չպայթեցրեց նավը: Արդյո՞ք կարոտի բաղձանքը չսպանեց նրան:

Մարեց հայրս` մարող աստղի պես։ Դարձավ տիեզերքի մի մասնիկը։ Դարձավ աստղ ու մարեց։

Photo Credit: Vadim Sadovski

Հետաքրքի՞ր էր։ կարդացեք նաև մյուս պատմվածքները։